CÁC ĐIỂM CẦN KIỂM TRA KHI TỔ HỢP CÔNG THỨC THỨC ĂN ĐỂ CÓ KẾT QUẢ KHẢ THI (FEASIBLE)
Ioannis Mavromichalis
(Ecovet) Mặc dù một công thức có vẻ đã khả thi, nhưng việc kiểm tra thực tế vẫn nên được thực hiện.
Khái niệm xây dựng công thức chi phí thấp nhất là dựa vào vô số giải pháp khả thi (thường là hàng trăm hoặc hàng ngàn giải pháp), phần mềm sẽ chọn ra công thức ít tốn kém nhất cho chúng ta. Và đây là điểm kiểm tra thực tế đầu tiên, bởi vì nếu một chỉ tiêu nào đó không được thiết lập đúng thì kết quả sẽ là “unfeasible” (không khả thi), đây là thuật ngữ được sử dụng trong phần mềm làm công thức. Nó có nghĩa là một điều gì đó đã ngăn chặn 1 giải pháp mà sẽ đáp ứng tất cả các chỉ tiêu đã được áp đặt. Vì vậy, đầu tiên chúng ta hãy kiểm tra những gì có thể chưa được thiết lập đúng.
A. Kết quả “Infeasible” (không khả thi) và cách khắc phục
Hầu hết các chương trình phần mềm sẽ highlight đỏ các tham số khiến chương trình không đạt được kết quả “feasible” (khả thi). Trong hầu hết các trường hợp, điều này có thể là do một chỉ tiêu dinh dưỡng không thể được đáp ứng đủ vì các nguyên liệu cung cấp cho chỉ tiêu đó không được sử dụng, thì tất cả các nguyên liệu chứa ít hơn sẽ được sử dụng hoặc công thức không có đủ không gian để chứa chất dinh dưỡng đó nhiều hơn nữa (đây là nguyên nhân ít có khả năng nhất). Ví dụ, nếu Na được thiết lập là 0.3% nhưng muối và các nguyên liệu cung Na khác không được sử dụng trong công thức, thì hều hết các nguyên liệu phổ biến khác sẽ không có đủ Na để lấp đầy chỉ tiêu này. Giải pháp lúc này là hạ thấp chỉ tiêu dinh dưỡng xuống hoặc cung cấp nguyên liệu cung phù hợp. Trong một số trường hợp, khi mà mọi thứ đã xuất hiện theo thứ tự, thì một số chất dinh dưỡng vẫn có thể bị nhập không chính xác trong ma trận dinh dưỡng, vì vậy kiểm tra kỹ các số thông số trong dữ liệu có thể là bước cuối cùng để giải quyết vấn đề này.
Một nguyên nhân khác của việc xuất hiện kết quả “infeasible” có thể là do không cung cấp đủ các nguyên liệu để đáp ứng tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết và lấp đầy 100% không gian công thức cần thiết. Ví dụ, nếu chỉ sử dụng khô dầu đậu nành và muối trong công thức và các giới hạn sử dụng tối đa và tối thiểu được thiết lập cho hai nguyên liệu này, thì rất có thể năng lượng hoặc hầu hết các chất dinh dưỡng khác sẽ không thể được đáp ứng. Lý do cuối cùng của việc xuất hiện kết quả “infeasible” có thể là chúng ta thiết lập tỷ lệ sử dụng cho một nguyên liệu quá cao cho nên chỉ còn lại ít không gian trong công thức cho các nguyên liệu khác để đáp ứng các chỉ tiêu dinh dưỡng. Nói chung, càng ít ràng buộc được chúng ta thiết lập trên chương trình phần mềm, càng ít cơ hội chúng ta bị nhận được kết quả là “infeasible”.
B. Các kết quả công thức là “Feasible” (khả thi) nhưng không có tính thực tế
Nếu chúng ta sử dụng đầy đủ các nguyên liệu và chỉ thiết lập giới hạn tối thiểu cho năng lượng và muối, thì chương trình phần mềm sẽ kéo được vừa đủ bắp (hoặc bất kỳ loại ngũ cốc hoặc nguồn năng lượng khác) để đáp ứng nhu cầu năng lượng, và sau đó phần mềm sẽ lấp đầy công thức bằng muối (vì đây là nguyên liệu có sẵn rẻ nhất). Đây có thể là một giải pháp “feasible”, nhưng nó không phải là một giải pháp thực tế vì chúng ta không thể cho con thú ăn một khẩu phần như vậy. Trong trường hợp này, kinh nghiệm cho chúng ta biết rằng chúng ta phải chúng ta phải thiết lập mức tối đa tại những điểm như vậy (ở đây sẽ là Na) để ngăn chặn các giải pháp nhận được mà không có tính thực tế.
Cách tốt nhất để tránh nhận được các giải pháp không mang tính thực tế là có sẵn một công thức tham khảo mà đầy đủ và chính xác. Sau đó chúng ta có thể so sánh những chỉ tiêu cơ bản (như năng lượng, ptotein, xơ, khoáng, v.v.) và đảm bảo rằng chúng ta đang đi đúng hướng. Cuối cùng, tập hợp các công thức được trình bày trong Feed Strategy’s Animal Feed Formulations Library có thể trở thành một tài liệu tham khảo, nhưng đây không phải là quy tắc vàng. Một giải pháp khác là có một danh sách các điểm cần kiểm tra, ví dụ:
• Tất cả các ràng buộc tối đa và tối thiểu cho các nguyên liệu đã được thiết lập ở mức hợp lý hay chưa?
• Các chỉ tiêu dinh dưỡng có gần đúng với nhu cầu cần thiết của chúng không?
• Giải pháp được đề xuất hay kết quả nhận được có trông giống như một khẩu phần bình thường hay không?
• Liệu bạn đã có sử dụng trong công thức tất cả các chất dinh dưỡng/ nguyên liệu mà bạn cần kiểm tra hay chưa? Đây thường là nguyên nhân tại sao một số công thức có kết quả là “feasible” nhưng lại không thực tế. Vì dụ: chúng ra quên một chất dinh dưỡng (chẳng hạn như Kali), nhưng chúng ta sử dụng nguyên liệu cung Kali thấp. Thì phần mềm có thể vẫn sẽ giải quyết, nhưng thức ăn cuối cùng sẽ sẽ bị thiếu Kali. Hoặc do lỗi đơn giản của con người, như chúng ta có thể quên không bổ sung nguyên liệu cố định như phụ gia hoặc hỗn hợp vitamin.
Có một danh sách các chất dinh dưỡng và các nguyên liệu cần phải kiểm tra sẽ luôn rất hữu ích.
C. Việc kiểm tra lại lần thứ 2 là rất cần thiết
Tôi thường gặp nhiều khách hàng phụ thuộc vào máy tính để tổ hợp công thức thức ăn. Họ không nhờ chuyên gia dinh dưỡng để kiểm tra các công thức. Trong nhiều trường hợp, điều này vẫn sẽ ổn vì các công thức chỉ chứa các nguyên liệu đơn giản, như bắp và đậu nành, và người sử dụng phần mềm làm công thức đủ hiểu biết để thực hiện các kiểm tra cần thiết như mô tả ở trên. Tuy nhiên, trong một số công ty chuyên nghiệp hơn, người kiểm tra công thức cuối cùng phải là một Tiến sĩ Dinh dưỡng. Trong công việc đầu tiên của tôi, chính sách công ty như sau: sau khi trợ lý dinh dưỡng (thường là một thạc sĩ) đã tổ hợp công thức như tôi yêu cầu, thì tôi phải kiểm tra nó (và ký tên) cùng với chữ ký thứ 2 của một Tiến sĩ dinh dưỡng khác trước khi phát hành công thức đó để sản xuất. Điều này đã trở thành thói quen của tôi bây giờ, và tôi luôn yêu cầu một người thứ hai để kiểm tra lại công việc của tôi, mặc dù bây giờ tôi đã làm việc với tư cách là một nhà tư vấn.
Tóm lại
Đầu tiên, đảm bảo để nhận được kết quả công thức “Feasible” và kiểm tra bất cứ điều gì có thể khiến kết quả công thức là “Infeasible”. Khi công thức có vẻ như đã khả thi, vẫn phải kiểm tra tính thực tế của nó, và khi tất cả đều đã hài lòng, cần phải nhờ một người có kinh nghiệm khác để kiểm tra lại công thức đó.
Nguồn: Feedstrategy 06-2020
Biên dịch: Ecovet Team