ĐỘ TUỔI CAI SỮA CÓ THỂ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE ĐƯỜNG RUỘT, NĂNG SUẤT VÀ HÀNH VI CỦA LỢN CON
Tác giả: Samaneh Azarpajouh
Cai sữa là một giai đoạn quan trọng trong các hệ thống chăn nuôi lợn hiện đại. Trong giai đoạn này, lợn con sẽ phải trải qua những căng thẳng quần thể chẳng hạn như: bị chuyển đến chuồng nuôi sau cai sữa, tách khỏi lợn mẹ và phải sống với những lợn con khác không cùng đàn với chúng. Lợn con nuôi trong điều kiện chăn thả tự do thường được cho cai sữa từ 12 đến 17 tuần tuổi, nhưng trong các hệ thống chăn nuôi lợn thâm canh, độ tuổi cai sữa là từ 2 đến 5 tuần tuổi – tại độ tuổi này, đường ruột và hệ miễn dịch của lợn con vẫn còn chưa trưởng thành.
Những thay đổi sau cai sữa sẽ gây ra căng thẳng (stress) làm ảnh hưởng đến sức khỏe đường ruột, năng suất và hành vi của lợn con. Các nghiên cứu cho thấy việc thực hiện cai sữa muộn hơn sẽ giúp lợn con cải thiện sức khỏe, nâng cao năng suất tăng trưởng và giảm tỷ lệ tử vong trong giai đoạn sau cai sữa. Do đó, điều quan trọng là cần phải cân nhắc tất cả những ảnh hưởng này để chọn thời điểm cai sữa thích hợp cho lợn con.
Ảnh hưởng của tuổi cai sữa đến sức khỏe đường ruột ở lợn con
Hệ vi sinh đường ruột là một loạt các vi sinh vật, bao gồm vi khuẩn và các sinh vật đơn bào khác. Hệ vi sinh vật đường ruột đóng nhiều vai trò có lợi cho vật chủ, như giúp tiêu hóa và lên men carbohydrate, tạo ra vitamin, duy trì các chức năng bình thường của nhung mao ruột, điều hòa các phản ứng miễn dịch và bảo vệ vật chủ khỏi các vi khuẩn gây bệnh.
Hệ vi sinh đường ruột ở lợn sẽ bắt đầu hình thành từ lúc chúng mới sinh ra. Thành phần của hệ vi sinh đường ruột ở lợn sẽ trải qua những thay đổi do điều kiện môi trường, khẩu phần, độ tuổi và sự tiếp xúc với vi sinh vật từ lúc mới sinh cho đến lúc cai sữa, và trong giai đoạn sau cai sữa. Nghiên cứu cho thấy hệ vi sinh vật đường ruột ở lợn con trong giai đoạn sau cai sữa sẽ thay đổi theo hướng có thể dự đoán được, và độ tuổi cai sữa sẽ có tác động tạm thời đến hệ vi sinh vật này. Những tác động đó bao gồm sự gia tăng đa dạng các vi sinh vật ở lợn con sau cai sữa từ 3 đến 7 ngày tuổi, và giảm các gen đề kháng với hầu hết các chủng kháng sinh sau cai sữa. Tuy nhiên, vẫn chưa biết được độ tuổi cai sữa có ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của hệ vi sinh vật đường ruột hay không.
Ảnh hưởng của tuổi cai sữa đến năng suất của lợn con
Căng thẳng (stress) liên quan đến quá trình cai sữa sẽ làm giảm lượng nước và lượng ăn vào, điều này gây ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng của vật chủ, từ đó làm giảm năng suất. Ước tính chỉ có 50% số lợn con được cho ăn bữa đầu tiên trong vòng 24 giờ sau cai sữa, và 10% số lợn con vẫn chưa được ăn trong 48 giờ sau đó. Tuy nhiên, lợn con thường trở lại mức tiêu thụ năng lượng của chúng như trước khi cai sữa từ 8 đến 14 ngày sau cai sữa. Lợn con cai sữa muộn hơn sẽ tăng trọng tốt hơn lợn con cai sữa sớm. Theo như dự đoán, những lợn con được sinh ra sớm có kích thước cơ thể lớn hơn tại thời điểm cai sữa sẽ tiêu thụ nhiều thức ăn hơn vào tuần sau cai sữa. Ngoài ra, lợn con cai sữa sớm có tỷ lệ chết cao hơn lợn con cai sữa muộn.
Ảnh hưởng của tuổi cai sữa đến hành vi của lợn con
Độ tuổi cai sữa sẽ ảnh hưởng đến thời gian lợn con ở tại máng ăn và máng uống. Lợn con cai sữa muộn sẽ dành nhiều thời gian ở máng ăn hơn so với lợn con cai sữa sớm. Ngược lại, lợn con cai sữa sớm sẽ duy trì tỷ lệ uống nước cao hơn, và có tỷ lệ dũi bụng (dũi mũi vào bụng con khác) cao hơn so với lợn con cai sữa muộn. Tuy nhiên, lợn con cai sữa muộn dành nhiều thời gian cho việc ngửi và nhai các đồ vật trong chuồng hơn lợn con cai sữa sớm. Lợn con cai sữa muộn sẽ dành nhiều thời gian hơn để tương tác với những con lợn khác xung quanh chúng ngay sau khi cai sữa,. Hơn nữa, tuổi cai sữa không ảnh hưởng đến thời gian dành cho các hành vi gây hấn hung hăng tại máng ăn hoặc máng uống. Mặc dù lợn con cai sữa sớm hơn sẽ thực hiện hành vi chạy trốn nhiều hơn so với lợn con cai sữa muộn.
Kết luận
Ngành chăn nuôi lợn đã chuyển sang thực hiện cai sữa sớm hơn để cải thiện việc tận dụng chuồng đẻ, gia tăng số lượng lợn con sinh ra trên nái/ năm và tăng cường số lượng lợn xuất chuồng tại một cơ sở trong một năm. Tuy nhiên, cai sữa sớm sẽ gây ra một số tác động tiêu cực đến sức khỏe, hành vi và năng suất của lợn con sau cai sữa. Do đó, nhiều nhà chăn nuôi và các nhà khoa học đang đánh giá lại những quyết định về độ tuổi cai sữa để tìm ra độ tuổi cai sữa tối ưu nhằm tối đa hóa lợi nhuận từ hoạt động chăn nuôi lợn của họ.
Sưu tầm & Biên dịch: Ecovet Team