TIÊU CHẢY Ở HEO CON: NHỮNG LÝ DO ÍT ĐƯỢC QUAN TÂM, CÁCH GIẢI QUYẾT ĐƠN GIẢN
Thời kỳ cai sữa là thời điểm nguy hiểm đối với lợn con. Việc tách lợn con khỏi mẹ và chuyển sang thức ăn thể rắn thường gây ra căng thẳng lớn và làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy. Các chiến lược dinh dưỡng hỗ trợ cả tăng trưởng và sức khỏe đường ruột là điều cấp thiết trong giai đoạn dễ tổn thương này. Một thành phần then chốt trong khẩu phần là lactose. Hàm lượng lactose trong thức ăn khởi động phải cân bằng tinh tế - đủ để thúc đẩy tăng trưởng nhưng không quá mức gây rối loạn tiêu hóa.
Vai trò quan trọng của lactose đối với lợn cai sữa
Lactose, carbohydrate chính trong sữa mẹ, vẫn là nguồn năng lượng quan trọng sau cai sữa. Hầu hết các loại thức ăn khởi động chứa whey, phụ phẩm từ sữa giàu lactose cung cấp các chất dinh dưỡng dễ tiêu hóa. Lactose cung cấp cho lợn con một nguồn năng lượng quen thuộc, hấp dẫn để hỗ trợ quá trình chuyển sang thức ăn thể rắn. Ngoài ra, lactose có đặc tính tiền sinh học có lợi cho hệ vi sinh vật đường ruột.
Tuy nhiên, khả năng tiêu hóa bị hạn chế. Lợn cai sữa có hoạt độ lactase đường ruột thấp và không thể phân hủy lactose hiệu quả như khi bú sữa. Tiêu thụ lactose quá mức sau cai sữa có thể vượt quá khả năng, dẫn đến tiêu chảy thẩm thấu do lactose không được hấp thu sẽ kéo chất lỏng vào lòng ruột. Tiêu chảy gây mất nước, thiếu hụt dinh dưỡng và giảm tăng trưởng. Điều quan trọng là thích nghi dần với khả năng tiêu hóa lactose.
Cân bằng lactose để tối ưu hóa tăng trưởng
Nhiều nghiên cứu cho thấy bổ sung 8-12% lactose (dạng khô trong khẩu phần) từ whey tối ưu hóa hiệu quả thức ăn khởi động. Mahan et al. (2004) phát hiện lợn con cho ăn 10% lactose có tăng trưởng và hiệu quả thức ăn đáng kể cao hơn so với khẩu phần không lactose trong 2 tuần sau cai sữa. Lợi ích có thể do lactose cung cấp năng lượng dễ tiêu hóa, tăng khả năng hấp thu và có lợi cho hệ vi sinh vật.
Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy phản ứng tăng trưởng giảm khi lactose vượt quá 12%. Nessmith et al. (1997) không quan sát thấy cải thiện khi tăng whey trên 12% trong khẩu phần. Do đó, 8-12% lactose dường như là “điểm phù hợp” để tối đa hóa tiêu thụ dinh dưỡng và hiệu quả trong giai đoạn đầu sau cai sữa.
Quản lý nguy cơ tiêu chảy
Trong khi lactose vừa phải thúc đẩy tăng trưởng, lượng quá mức có thể vượt quá khả năng tiêu hóa và gây tiêu chảy thẩm thấu. Các nghiên cứu cho thấy tiêu chảy tăng đáng kể khi khẩu phần sau cai sữa chứa trên 15% lactose.
Wellock et al. (2006) ghi nhận tỷ lệ tiêu chảy tăng tuyến tính ở lợn cho ăn whey tăng dần lên 30%. Tỷ lệ tiêu chảy thấp nhất ở mức whey 12% nhưng tỷ lệ này tăng đáng kể ở mức trên 15%. Tương tự, Pluske et al. (2002) quan sát thấy tiêu chảy tăng mạnh ở lợn cho 18% so với 9% lactose sau cai sữa.
Trong lòng ruột có lượng lactose quá mức sẽ kéo chất lỏng vào ruột, gây phân lỏng, mất nước và viêm ruột. Để giảm thiểu nguy cơ, nên tránh sử dụng lactose trên 15% đối vơi lợn cai sữa một cách đột ngột, thay vào đó tăng dần trong 2 tuần.
Đạt được sự cân bằng lactose
Mức độ lactose lý tưởng trong thức ăn khởi động đòi hỏi cân bằng lợi ích với nguy cơ tiêu hóa. Dựa trên dữ liệu hiện tại, 8-12% lactose là “điểm phù hợp” – tối đa dinh dưỡng và hiệu quả trong khi duy trì sức khỏe đường ruột. Phạm vi vừa phải này cung cấp nguồn carbonhydrate tuyệt vời để hỗ trợ tăng trưởng và tiêu thụ mà không vượt quá khả năng tiêu hoá của lợn. Thích nghi lactose dần dần là chìa khóa cho quá trình chuyển đổi trơn tru. Với việc quản lý lactose cẩn thận, lợn con có thể phát triển tốt trong giai đoạn cai sữa đầy thách thức.
Ecovet Team