Tác giả Jessika van Leeuwenfollow

Chi phí thức ăn đóng góp hơn 70% vào tổng chi phí chăn nuôi lợn. Trong những tháng đầu năm 2022, chi phí này đã tăng mạnh do năng suất cây trồng thấp ở Nam Mỹ, sự không chắc chắn về xuất khẩu ngũ cốc từ khu vực Biển Đen và chi phí năng lượng tăng. Rabobank ước tính trong báo cáo hàng quý mới nhất của mình rằng chi phí thức ăn chăn nuôi đã tăng 20% so với năm ngoái, nhưng chúng sẽ tiếp tục tăng (hình 1) thậm chí còn tăng hơn nữa. Do đó, các nhà sản xuất bị cám dỗ để loại bỏ tất cả mọi thứ được coi là dư thừa khỏi công thức. Một yếu tố phức tạp khác đối với việc xây dựng chế độ ăn cho heo con là lệnh cấm sử dụng liều dược lý của ZnO có hiệu lực vào tháng 6 đối với toàn bộ EU.


Hình 1. Dự báo giá ngũ cốc thức ăn chăn nuôi hàng quý, dự báo Q1 2015 - Q1 2023. Nguồn: Rabobank.

Nền tảng của mọi chế độ ăn cho lợn con: protein dễ tiêu hóa

Khẩu phần thức ăn cho lợn con chiếm khối lượng nhỏ nhất trong thức ăn cho lợn nhưng thường phức tạp và tốn kém không cần thiết. Người ta đã chỉ ra rằng khẩu phần ăn đơn giản trong giai đoạn heo con không nhất thiết có tác động tiêu cực đến trọng lượng giết mổ cuối cùng hoặc chất lượng thịt. Chìa khóa thành công là sử dụng các nguồn protein chất lượng cao, dễ tiêu hóa. Lợn con cai sữa có hoạt tính enzyme hạn chế và do đó bị hạn chế về loại protein mà chúng có thể tiêu hóa. Tuy nhiên, nhu cầu axit amin trên một đơn vị năng lượng của chúng cao vì sự tích luỹ protein được ưu tiên trong giai đoạn này, do đó, khẩu phần ăn của lợn con cần phải có nhiều protein hơn. Nếu nhu cầu về protein và axit amin của chúng được đáp ứng với các nguyên liệu có nhiều yếu tố kháng dinh dưỡng (ANF), thì chi phí của các nguyên liệu này sẽ thấp, nhưng khả năng tiêu hóa của các nguyên liệu này rất hạn chế,
Các yếu tố kháng dinh dưỡng bao gồm một loạt các chất (như stachyose, raffinose, chất ức chế trypsin và β-conglycinin) làm giảm tiêu hóa một số chất dinh dưỡng và kích hoạt phản ứng viêm dẫn đến viêm mãn tính đường ruột, tiêu hóa kém và hiệu suất thấp. Đặc biệt đậu nành có hàm lượng yếu tố kháng dinh dưỡng cao. Ai cũng biết rằng năng suất tăng trưởng và sức khỏe đường ruột của lợn con bị suy giảm khi cho ăn khẩu phần có nhiều yếu tố kháng dinh dưỡng từ đậu nành (hình 2). Vì vậy, việc sử dụng bột đậu nành chưa qua xử lý hoặc chỉ xử lý nhiệt không chỉ dẫn đến giảm hiệu suất mà còn làm tăng nhu cầu về các giải pháp cải thiện sức khỏe đường ruột như phụ gia thức ăn hoặc điều trị bằng kháng sinh. Những thứ bắt đầu như một lợi ích kinh tế cuối cùng lại trở thành một giải pháp đắt đỏ cho người chăn nuôi lợn.


Hình 2. Lớp chất nhầy trong ruột của heo con được cho ăn A: với đậu tương đã qua xử lý enzyme để giảm hàm lượng yếu tố kháng dinh dưỡng (ESBM) (trái) và B với khô đậu tương thông thường. Hình ảnh ruột bị tổn hại rõ ràng B. 

Sử dụng protein động vật trong khẩu phần ăn cho heo con cai sữa.

Do đó, nhiều chuyên gia dinh dưỡng chọn tránh các yếu tố kháng dinh dưỡng bằng cách sử dụng hàm lượng cao protein động vật (không chứa bất kỳ yếu tố kháng dinh dưỡng nào có nguồn gốc thực vật) như whey protein, bột cá và huyết tương lợn sấy khô trong khẩu phần ăn cho con non. Đạm whey và bột cá có lẽ là những nguồn đạm động vật được sử dụng nhiều nhất trong khẩu phần ăn cho lợn con vì chúng rất giàu axit amin và rất dễ tiêu hóa.
Huyết tương lợn sấy phun (SDPP) rất ngon miệng và đã được chứng minh là tăng lượng ăn vào và cung cấp các globulin miễn dịch. Lợi ích của việc đưa SDPP vào khẩu phần ăn cho lợn con đã được một số tác giả mô tả rõ ràng. Tuy nhiên, việc kết hợp protein động vật trong khẩu phần thức ăn cho heo con cai sữa đang trở nên khó khăn do nguồn cung cấp hạn chế và giá thành cao. Do đó, trong dinh dưỡng cho lợn, có thể nhận thấy xu hướng sử dụng ngày càng nhiều nguồn protein có nguồn gốc thực vật đã qua chế biến có lợi ích là dễ tiêu hóa và ít yếu tố kháng dinh dưỡng, nhưng không quá tốn kém.

Giảm chi phí thức ăn bằng cách sử dụng các nguồn protein thực vật

Đậu nành có thành phần axit amin độc đáo nhưng chỉ có thể được sử dụng cho heo con sau khi nó được chế biến đúng cách để giảm hàm lượng yếu tố kháng dinh dưỡng. Kết quả là có các kỹ thuật khác nhau để giảm các yếu tố kháng dinh dưỡng trong khô đậu tương với các hàm lượng yếu tố kháng dinh dưỡng khác nhau. Sự phát triển của sản phẩm gọi là protein đậu nành đặc biệt này đã làm cho nó có thể thay thế một phần hoặc hoàn toàn protein động vật trong khẩu phần ăn cho lợn con mà không ảnh hưởng đến năng suất hoặc sức khỏe của vật nuôi. Một ví dụ về loại protein đặc biệt từ đậu nành là bột đậu nành được xử lý bằng enzym (ESBM). Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ESBM có thể thay thế bột cá hoặc SDPP trong khẩu phần ăn cho heo con cai sữa mà không ảnh hưởng đến năng suất.

Trong tình hình chi phí thức ăn quá cao như hiện nay, nên xem xét kỹ lưỡng mức độ phức tạp của khẩu phần thức ăn cho heo con cai sữa và đưa chúng trở lại bản chất, bắt đầu từ các nguyên liệu protein chất lượng tốt, dễ tiêu hóa. Việc lựa chọn các nguồn protein dễ tiêu hóa là rất quan trọng khi cố gắng giảm độ phức tạp của khẩu phần ăn cho heo con cai sữa, giảm sự phụ thuộc vào sức khỏe (đường ruột) của các chất phụ gia thức ăn đồng thời không ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của vật nuôi. Cần đặc biệt chú ý đến hàm lượng các yếu tố kháng dinh dưỡng để giảm thiểu các ảnh hưởng có hại đến sức khỏe và kích thích tăng trưởng của heo con cai sữa.